Venezüella'da İşçilerin Yönettiği Kağıt Fabrikası

Ülkemizde SEKA kağıt fabrikası zarar ettiği gerekçesiyle kapatılırken, dünyanın öbür ucunda, Venezuella'da özel sektörün kapatmaya çalıştığı bir kağıt fabrikası işçilerin kararlı direnişi sonucu devletleştirildi ve işçilerin de yönetime katılmasıyla ayağa kalktı. Jonah Gindin'in haberini Sami Oğuz'un çevirisiyle yayınlıyoruz"

Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez, televizyonda geçen Pazar yaptığı Alo Başkan adlı haftalık konuşmasında, ''Venezüella Malı'' sloganı ile sembolize edilen yeni bir ekonomik yönelimi açıkladı. Chavez bu açıklamayı 350 işçinin verdiği çetin bir mücadeleden sonra hükümetin bir süre önce el koyduğu Venezüella Yerli Kağıt Endüstrisi (Invepal) adlı kağıt fabrikasından yaptı.

Eskiden Venepal adlı özel şirketin malı olan Invepal fabrikasına, şirket iflasını ilan ettikten ve Meclis fabrikanın toplum ve kamunun yararına kullanıma sokulması kararı verdikten sonra el kondu. Fabrikadaki 900 işçi Eylül 2004'de işten atılmıştı, ama 350 işçi hükümet fabrikaya el koymazsa fabrikayı işgal etme tehdidi ile fabrikadan ayrılmadı.

Venepal 1990'ların sonundan beri ağır mali sıkıntı içindeydi ama fabrikadakı sendika lideri Edgar Pena'ya göre, fabrika petrol sanayinde 2002-3'de yapılan boykota katılarak kendi ölüm fermanını imzaladı.

Aralık 2002'de geleneksel işçi federasyonu Venezüella İşçi Konfederasyonu (Confederation of Venezüellan Workers -CTV) ve en büyük ticaret odası Fedecamaras birlikte Devlet Başkanı Chavez'i iktidardan düşürmeyi amaçlayan ulusal çapta bir "genel grev" ilan ettiler. Venepal'de olduğu gibi birçok yerde işverenler işçileri işyerlerinden dışarı attı ve üretimi 2 aydan fazla bir zaman için durdurdu. Bu durumun yarattığı ekonomik darbe Venepal'i sarstı ve şirketi 2004 yılında iflas ilan etmek zorunda bıraktı. Venrepal'in 4 eyalette 5600 hektarlık malına el kondu.

Devlet Başkanı Chavez'e göre adı Invepal olarak değiştirilen şirket Venezüella ham maddesinden defter üretecek. Monagas and Anzoátegui eyaletlerinden alınan ağaçlar devletin satın alacağı yeni bir fabrikada kağıt hamuru haline getirilecek. Böylece Invepal'a tamamen yerli hammadde sağlanmış olacak. Pena'ya göre Invepal şu anda kağıt hamurunu Şili'den almak zorunda .

Chavez amacın Venezüella sanayisinin ulusal kağıt talebini yerli hammadde kullanarak karşılaması olduğunu ve bunun Venezüella'nın "yerli" gelişme hamlesinin bir parçası olduğunu söylüyor.

"Yerli gelişme" asıl olarak endüstri ve üretimin kollektif faydalarına öncelik vererek ekonomik ve toplumsal gelişmeyi desteklemeyi amaçlıyor ve gelişmenin planlanmasında yerel özelliklere önem veriyor. Hükümetin yayınlarına göre, yerli gelişme, küresel ekonominin kapitalist bireyciliğinin aksine ''ortaklık ve insancıllık (humanistik)" mantığına dayanıyor.

Hükümetin verdiği 7 milyon dolarlık bağış sayesinde yeni kağıt fabrikasının gelecek ay üretime başlaması bekleniyor. Invepal devlet temsilcileri ve işçiler tarafından ortaklaşa yönetilecek. Şirketin en üst düzey yetkili organını temsil eden işçi meclisi bürokrasiyi ortadan kaldıracağını ve üretim ve yönetimi birleştireceğini söyleyen Chavez, ''bu yapı denenecek ve gerekli olan düzeltmeleri yapacağız, çünkü burada kendi modelimizi yaratıyoruz'' dedi.

Invepal uzun süredir bir üretim merkezi olan Venezüella Kuzey Doğusunda bir kutup işlevini görecek. Hükümet aynı zamanda İran şirketleri ile ortak girişim olarak otomobil sınaiyi için bir plastik parça fabrikasının yanı sıra, iç ekonomik talebi karşılamak için gübre ve sabun fabrikaları kurmak istiyor.

Venezüella hükümeti aynı zamanda bütün temel sanayiyi devletin yönetimindeki yerel gelişme modelinin içine taşımayı amaçlayan bir plan üzerinde çalışıyor. Ülkenin Güney Doğu'sundaki Bolivar eyaletindeki maden ve işleme sektörü de ortak yönetilen devlet girişimlerinin benzer bir "çekim merkezi" haline gelmek istiyor. Gelen ilk haberlere göre Temel Sanayi Bakanı Victor Alverez, tıpkı Kuzey-Doğu çekim merkezinin Invepal'le başlaması gibi Alcasa'daki alüminyum işleme fabrikası ile projeyi yürürlüğe koymayı planlıyor.

Venezuellanalysis.com'dan sendika.org için Sami Oğuz çevirdi.